ว่างแบบสมถะและวิปัสสนา

เมื่อมีอารมณ์มากระทบแล้ว 

มีตัวรู้เข้าไป พยายามปล่อย 

ถ้าสติแรงพอ สามารถสลัด

หรือขจัดอารมณ์นั้นออกไปได้ จิตจึงว่าง 

ว่างแบบนี้ เรียกว่าสมถะ

แต่ถ้าอารมณ์มากระทบจิต ตัวรู้ทำหน้าที่รู้ 

แล้วอารมณ์นั้นหลุดเอง โดยไม่ต้องพยายามใดๆ 

นี้เป็นวิปัสสนาญาณ 

เพราะไม่มีสังขารจิตมาปรุงต่อนั้นเอง

หลวงพ่อมหาดิเรก พุทธยานันโท

เมื่อปลงอารมณ์ตกต่ำทางใจได้ จึงชื่อว่าเป็นภิกษุ

เมื่อบุคคลปลงผม หนวดเคราออกหมดแล้ว

และได้ครองผ้ากาสาวพัสตร์เรียบร้อยแล้ว 

ก็นับว่าเป็นสัญญลักษณ์แห่งความเป็นภิกษุได้ 

แต่ยังเป็นได้แต่เพียงภายนอกเท่านั้น

ต่อเมื่อเขาสามารถปลงสิ่งที่รกรุงรังทางใจ 

อันได้แก่อารมณ์ตกตํ่าทางใจได้แล้ว ก็ชื่อว่าเป็นภิกษุในภายในได้

ศีรษะที่ปลงผมหมดแล้ว สัตว์เลื้อยคลานเล็กน้อยเช่นเหา 

ย่อมอาศัยอยู่ไม่ได้ฉันใด

จิตที่พ้นจากอารมณ์ ขาดจากการปรุงแต่งแล้ว ทุกข์ก็อาศัยอยู่ไม่ได้ฉันนั้น

ผู้มีปกติเป็นอยู่อย่างนี้ควรเรียกได้ว่าเป็น "ภิกษุแท้"

หลวงปู่ดูลย์ อตุโล